Προσανατολισμός είναι η εργασία με την οποία καθορίζουμε τη θέση του Βορρά και κατ’ επέκταση τη θέση καθενός από τα υπόλοιπα σημεία του ορίζοντα. 

Μας βοηθά να ακολουθούμε μια πορεία σε άγνωστη για μας περιοχή, χρησιμοποιώντας δύο βασικά όργανα: ένα χάρτη και    μια πυξίδα. 

Η εργασία αυτή είναι χρήσιμη και απαραίτητη για την τοπογράφηση που θέλουμε να κάνουμε διότι μας επιτρέπει: 

• Να καθορίσουμε ένα σημείο του εδάφους σε σχέση προς ένα άλλο γνωστό ή σταθερό σημείο. 

• Να ακολουθήσουμε την κατεύθυνση την οποία επιθυμούμε, σύμφωνα με το χάρτη μας χωρίς να φοβούμαστε ότι θα παραπλανηθούμε. 

Τι είναι το αζιμούθιο και πως το βρίσκουμε 

Βάζουμε το δείκτη κατεύθυνσης της πυξίδας μας να δείχνει προς το σημείο που θέλουμε να καθορίσουμε τη θέση του. Γυρίζουμε το ανεμολόγιο της πυξίδας ώστε η μαγνητική βελόνα να συμπέσει με το Ν (Βορρά) του ανεμολογίου. Διαβάζουμε πάνω στο ανεμολόγιο την ένδειξη που μας δίνει η βάση του δείκτη κατεύθυνσης. Η ένδειξη αυτή σε μοίρες λέγεται ΑΖΙΜΟΥΘΙΟ και ορίζει πόσες μοίρες απέχει το σημείο που διαλέγουμε από το βορρά και τη γραμμή σκόπευσης. 

Πορεία με αζιμούθιο 

Ας υποθέσουμε ότι θέλεις να πάρεις κατεύθυνση με αζιμουθιο 60° μοίρες. Κράτησε καλά την πυξίδα στα χέρια σου οριζόντια, έτσι που η μαγνητική βελόνα να μπορεί να κινείται ελεύθερα. Γύρισε το ανεμολόγιο της πυξίδας σου ώστε η βάση του δείκτη να δείχνει 60° μοίρες. Ακολούθως, γύρισε ολόκληρο το σώμα σου μαζί με την πυξίδα μέχρις ότου η μαγνητική βελόνα να πέσει με το Ν (Βορρά) του ανεμολογίου. Η κατεύθυνση που δείχνει ο δείκτης είναι η πορεία που θα ακολουθήσεις. 

Πως θα ακολουθήσεις αυτήν την πορεία 

Κοίταξε κατευθείαν μπροστά σου (όσο πιο μακριά τόσο το καλύτερο) προς την κατεύθυνση που δείχνει το βέλος κατεύθυνσης της πυξίδας σου. Διάλεξε ένα σταθερό σημείο που βρίσκεται σ’ αυτήν την κατεύθυνση και άρχισε να περπατάς προς αυτό. Όταν φτάσεις εκεί, ξαναβρές την πορεία σου σε μοίρες όπως έκανες πιο πριν, βρες άλλο σταθερό σημείο στην προέκταση της κατεύθυνσης που βρήκες και περπάτα προς αυτό. Συνεχίζεις με τον ίδιο τρόπο ορίζοντας κάθε φορά νέα σταθερά σημεία μέχρις ότου καλύψεις την απόσταση που σου ορίσανε. 

Βασικά αζιμούθια 

Πρωτεύοντα 

360° ή 0°	Βορράς (Ν) NORTH
90°	Ανατολή (Ε) ΕΑSΤ
180°	Νότος (S) SOUTH
270°	Δύση (W) WEST

Δευτερεύοντα 

45°	Βορειοανατολικά ΒΑ-ΝΕ
135°	Νοτιοανατολικά ΝΑ-SΕ
225°	Νοτιοδυτικά ΝΔ-SW
315°	Βορειοδυτικά ΒΔ-ΝW

Πυξίδα 

Θα ξέρετε βέβαια ότι η γη είναι ένας τεράστιος μαγνήτης, ο οποίος έλκει την μαγνητική βελόνα της πυξίδας και την φέρνει πάντοτε να δείχνει προς τον βορρά. Ο βορράς όμως αυτός δεν συμπίπτει με τον βόρειο πόλο (πραγματικό βορρά) αλλά με έναν άλλο βορρά, τον μαγνητικό. Ο μαγνητικός βορράς βρίσκεται 1000 μίλια νοτιά του πραγματικού βορρά στο νησί Μπάθουρστ στο Αρκτικά Ωκεανό. 

Απόκλιση χάρτη 

Η διαφορά του Μαγνητικού βορρά από τον πραγματικό λέγεται απόκλιση και οφείλεται στο ότι ο μαγνητισμός της γης δεν ακολουθεί τελείως τον άξονα περιστροφής της. 

Η απόκλιση διαφέρει απά τόπο σε τόπο και κάθε χάρτης αναφέρει τη διαφορά αυτή. Η απόκλιση διαφοροποιείται με τα χρόνια γι’ αυτό και κάθε χάρτης που αναφέρει την απόκλιση, ορίζει και το χρόνο που έγινε η μέτρηση. 

Είδη Πυξίδων 

Υπάρχουν δύο βασικά είδη πυξίδων: 

Πυξίδες με σταθερό ανεμολόγιο, δηλαδή εκείνες που το ανεμολόγιο τους είναι στερεωμένο στην βάση και φαίνεται η μαγνητική βελόνα η οποία γυρίζει ανεξάρτητα από το ανεμολόγιο. 

Πυξίδες με κινητό ανεμολόγιο, δηλαδή εκείνες που το ανεμολόγιο τους είναι συνδεδεμένο με την μαγνητική βελόνα και παρακολουθεί όλες τις κινήσεις της. Τέτοιες πυξίδες είναι συνήθως οι ναυτικές. 

Σημεία Προσοχής 

Η πυξίδα είναι πολύ ευαίσθητο οργανο που μπορεί να επηρεαστει από το ηλεκτρικό ρεύμα αν περνά από κοντά της, από άλλους μαγνήτες και άλλα μέταλλα αν τύχει να είναι σε ακτίνα που επηρεάζουν το μαγνητισμό της. Οι περισσότερες πυξίδες έχουν στο εσωτερικό τους ένα πτητικό υγρό γιαυτό πρέπει να αποφεύγουμε να τις εκθέτουμε για πολύ στον ήλιο. 

Όταν χρησιμοποιείς την πυξίδα σου, δεν πρέπει να είναι κοντά σ’αυτή ή πάνω σου σιδερένια αντικείμενα, όπως κλειδιά, μαχαίρια, τσεκούρια,κ.λ.π. 

Μην έχεις ποτέ εμπιστοσύνη σε πυξίδες που βρίσκονται πάνω σε σουγιάδες ή σφυρίχτρες. 

Μέρη της Πυξίδας 

1. Μαγνητική βελόνα 
2. Βέλος του βορρά 
3. Μεσηβρινοί της πυξίδας 
4. Βέλος κατεύθυνσης 
5. Μεγεθυντικός φακός 
6. Κλίμακα σε χιλιοστά 
7. Βοηθητικές γραμμές 
8. Δίσκος με μοίρες (ανεμολόγιο) 
9. Περιστρεφόμενη πλάκα 

 

Προσανατολισμός με πυξίδα 

1. Τοποθέτησε την πυξίδα στον χάρτη έχοντας την άκρη της πλάκας να ενώνει εκεί που βρίσκεσαι με εκεί που θέλεις να πας.

2. Βρες το αζιμούθιο γυρίζοντας το ανεμολόγιο της πυξίδας μέχρι ο βορράς στο ανεμολόγιο να ευθυγραμμιστεί με τον μαγνητικό βορρά στον χάρτη

3. Αφαίρεσε την πυξίδα απο τον χάρτη και κράτησε την επίπεδη με το βέλος κατεύθυνσης να δείχνει μπροστά. Γύρισε το σώμα σου ώσπου το κόκκινο άκρο της μαγνητικής βελόνας να βρίσκεται μέσα στο βέλος του βορρά (μέσα στο νεμολόγιο). Τώρα το βέλος κατεύθυνσης σου δείχνει ακριβώς τον προορισμό σου!